616281181
Ścięgno Achillesa, największe ścięgno w ciele ludzkim, tworzone jest przez połączenie mięśnia brzuchatego łydki i płaszczkowatego , które wspólnie łączą się ze stopą w okolicach guza piętowego. Między innymi dzięki takiej konstrukcji anatomicznej człowiek może zginać podeszwowo stopę, a co za tym idzie: wspiąć się na palce, chodzić, biegać czy skakać. Choć ścięgno Achillesa składa się z wielu włókien kolagenowych, dzięki czemu jest bardzo mocne, to co wcale nie oznacza, że jest w pełni odporne na stany zapalne, czy uszkodzenia. Zapalenie ścięgna Achillesa jest częstym urazem biegaczy i osób uprawiających dyscypliny sportowe opierające się na bieganiu.
Zapalenie ścięgna Achillesa - przyczyny
Zapalenie ścięgna Achillesa najczęściej występuje u osób, które nagle i bez wcześniejszego przygotowania poddały się nadmiernemu wysiłkowi fizycznemu lub u osób otyłych prowadzących siedzący tryb życia. Natomiast u osób zajmujących się sportem amatorsko lub wyczynowo zapalenie Achillesa może być związane dużym nagromadzeniem się mikrourazów w krótkim czasie. W grupie ryzyka są sportowcy biegający po terenie pagórkowatym – gdy mamy do czynienia z dużą liczbą podbiegów (odbicie z palców) i zbiegów (wyhamowanie). Zapalenie ścięgna Achillesa może wywołać również zmiana obuwia na takie, którego podeszwa jest zbyt sztywna, a zapiętek zbyt elastyczny – niedający właściwej stabilizacji pięcie. Dlatego tak ważne jest właściwe dobranie obuwia biegowego oraz dopasowanie indywidualnych wkładek ortopedycznych. Dolegliwości ścięgna Achillesa mogą mieć osoby starsze, u których wraz z wiekiem dochodzi do obniżenia elastyczności, a co za tym idzie wytrzymałości mechanicznej ścięgna i mięśnia trójgłowego łydki.
Zapalenie ścięgna Achillesa - objawy
- Głównym objawem zapalenia jest ból ścięgna Achillesa w dolnej części łydki.
- Najczęściej jest to tzw. poranny ból Achillesa, zaraz po wstaniu z łóżka.
- U sportowców piekący ból Achillesa pojawia się na początku wysiłku fizycznego, zmniejsza się w czasie jego trwania i ponownie nasila się po zakończonym treningu.
- W przypadku zapalenia przyczepu ścięgna Achillesa, dolegliwości bólowe mogą pojawiać się w nocy, gdy śpimy opierając stopę na pięcie.
- Może również pojawić się sztywność ścięgna stopy.
- Wyraźna tkliwość ścięgna przy ucisku palcami na wysokości kilku centymetrów powyżej pięty.
- W stanie przewlekłym daje się wyczuć bolesne zgrubienie na ścięgnie Achillesa.
- Ograniczona zdolność do grzbietowego zgięcia stawu skokowo-goleniowego (zadarcia stopy do góry).
Ryzyko zapalenia ścięgna Achillesa można zmniejszać, wykonując regularnie ćwiczenia rozciągające, a każdą aktywność fizyczną rozpoczynać spokojnie, ze stopniowym zwiększaniem obciążeń.
Zapalenie ścięgna Achillesa - diagnostyka
Podstawą rozpoznania zmian przeciążeniowych ścięgna Achillesa, często nazywanych „zapaleniem ścięgna Achillesa” jest badanie kliniczne wsparte badaniem USG – wyjaśnia dr Joanna Niemunis-Sawicka z Rehasport. W badaniu ultrasonograficznym ocenia się morfologię i ciągłość ścięgna oraz unaczynienie ościęgna. Dynamiczne badanie USG pozwala ocenić jego ruchomość, jak też przesuwalność ścięgna względem tkanek otaczających. Rzadko stosuje się badanie rezonansem magnetycznym, które można wykonać głównie w celu uwidocznienia rozległości powikłań zapalnych np. po zabiegach operacyjnych lub też do oceny zmian śródkostnych w przyczepie piętowym ścięgna, zwłaszcza w schorzeniach reumatologicznych. Badanie RTG, gdy mamy stan zapalny ścięgna Achillesa, ma niewielką wartość diagnostyczną w ocenie tkanek miękkich, natomiast doskonale pokazuje kształt przyczepu piętowego ścięgna, czy ewentualne zmiany kostne, zarówno w samym przyczepie, jak też w całej kości piętowej.
Podejrzewasz u siebie zapalenie ścięgna Achillesa? Znajdź ortopedę z Rehasport w popularnych lokalizacjach: |
Mimo tak doskonale rozwiniętej diagnostyki obrazowej (USG, MR, RTG), gdy badamy zapalenie ścięgna Achillesa, bardzo istotne w postawieniu diagnozy, jest dokładne przeprowadzenie wywiadu z pacjentem, aby dowiedzieć się jaki jest charakter bólu, przy jakich czynnościach się nasila lub ustępuje. Wnikliwe badanie kliniczne pomoże wstępnie ocenić stan ścięgna i ukierunkować dalsze postępowanie i zdecydować, czy pacjent potrzebuje badania obrazowego i jakiego rodzaju diagnostyki i leczenia wymaga.
Zapalenie ścięgna Achillesa - leczenie
Różne metody leczenia opisuje dr Michał Osowski z Rehasport.
Zapalenie ścięgna Achillesa leczenie zachowawcze
Można je podzielić na ćwiczenia rehabilitacyjne, iniekcje w okolicy ścięgna Achillesa i fizykoterapię.
Badania naukowe od wielu lat potwierdzają bardzo dobrą skuteczność ćwiczeń rehabilitacyjnych w procesie leczenia zapalenia ścięgna Achillesa. Leczenie takie trwa około 12 tygodni, do momentu gdy ból ścięgna Achillesa przestanie być odczuwalny. Polega ono na właściwie poprowadzonej, wieloetapowej rehabilitacji, która ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych i poprzez właściwe aktywności oraz cykle pracy ścięgna Achillesa i mięśni łydki, poprawienie jego zdolność do tolerancji większych obciążeń.
Badania naukowe wskazują na wysoką skuteczność rehabilitacji przy zapaleniu ścięgna Achillesa. Znajdź fizjoterapeutę z Rehasport w popularnych lokalizacjach: |
Największą skutecznością charakteryzują się ćwiczenia rozciągające ścięgno Achillesa pod stałym napięciem mięśnia brzuchatego i płaszczkowatego oraz progresywnym zwiększaniu obciążeń podczas ćwiczeń. W skrócie ujmując, początkowy etap leczenia to ćwiczenia izometryczne wykonywane kilka razy dziennie, które mają złagodzić ból ścięgna Achillesa. Kolejne etapy polegają na ćwiczeniach mięśnia trójgłowego łydki w stałym napięciu, by zwiększyć masę mięśniową i siłę, a na końcu zdolność Achillesa do wykonywania aktywności, którą uprawialiśmy przed wystąpieniem choroby.
Iniekcje w okolicy ścięgna Achillesa powinno się stosować tylko jako leczenie uzupełniające u pacjentów, u których po 12 tygodniach właściwie prowadzonej rehabilitacji ból ścięgna Achillesa nie ustąpiły. Niestety cały czas brakuje naukowych dowodów, które jednoznacznie mogłyby potwierdzić skuteczne działanie takich zabiegów. Wiemy że podawanie tak zwanych “blokad” sterydowych ścięgno Achillesa, pogarsza efekty leczenia zapalenia ścięgna. Preparaty z osoczem bogatopłytkowym (PRP), czy komórki macierzyste (krew szpiku kostnego, fibroblasty) nie wykazują skuteczności większej niż efekt placebo. Skuteczne może okazać się stosowanie skleroterapii wykorzystywanej popularnie do usuwania żylaków kończyn dolnych. Powoduje ona w okolicy chorego Achillesa zamykanie się i włóknienie nadmiernego przekrwienia, w związku z czym ścięgno jest mniej obrzęknięte i bolesne.
Lecząc zapalenie ścięgna Achillesa w sposób zachowawczy może być również stosowana fizykoterapia. Bardzo pomocne może okazać się zastosowanie, w połączeniu z ćwiczeniami rehabilitacyjnymi, zabiegów fizykoterapeutycznych takich jak: terapia falą uderzeniową lub terapia laserem. Mają one potwierdzoną skuteczność popartą badaniami naukowymi.
W przypadku gdy ból ścięgna Achillesa jest łagodny, a możliwość dostania się do ortopedy lub fizjoterapeuty utrudniona, można go złagodzić stosując doraźnie maści lub żele o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Okresową ulgę przynoszą również zimne okłady, liczyć się trzeba jednak z tym, iż postępowanie takie zmniejsza chwilowo objawy, lecz nie zwalcza przyczyny problemu.
Zapalenie ścięgna Achillesa - leczenie operacyjne
Pomimo, że zapalenie ścięgna Achillesa może być w stanie przewlekłym, to leczenie operacyjne stosujemy bardzo rzadko i tylko w wypadkach, gdy wielomiesięczne stosowanie protokołów rehabilitacji ścięgna Achillesa okazało się nieskuteczne. Przed zabiegiem operacyjnym wykonujemy badanie rezonansem magnetycznym ścięgna Achillesa celem ustalenia rozległości i dokładnej lokalizacji nieprawidłowej tkanki. Operacja przewlekłego zapalenia ścięgna Achillesa polega na usunięciu zrostów dookoła Achillesa i oczyszczenie ścięgna z ognisk zdegenerowanej tkanki. Zabieg ten można wykonać poprzez klasyczne cięcie skóry długości kilkunastu centymetrów, lub techniką małoinwazyjną przez kilka niewielkich cięć skórnych dzięki wykorzystaniu narzędzi endoskopowych takich jakie wykorzystujemy przy zabiegach artroskopowych. Gdy po oczyszczeniu ścięgna z chorej tkanki powstają duże ubytki w ścięgnie wzmacniamy je poprzez zakładanie szwów na ścięgno. Wykorzystuje się również specjalne techniki plastyczne przesuwając fragmenty ścięgna w miejsce ubytku, w skrajnych wypadkach wspomagamy chore ścięgno przesunięciem-transferem innego ścięgna mięśnia podudzia w miejsce Achillesa. Każdy zabieg jest indywidualnie planowany i dostosowywany do stopnia zaawansowania choroby pacjenta. Lecząc zapalenie ścięgna Achillesa preferowane są techniki małoinwazyjne, gdyż generują one mniej powikłań i pozwalają na szybsze uruchamianie operowanej kończyny w porównaniu z techniką “klasyczną”. Po zabiegu czekamy około 6 tygodni na wygojenie ścięgna zanim pacjent będzie mógł wykonywać rehabilitację z obciążeniem operowanego ścięgna.
Chorobę uznajemy za wyleczoną, gdy po powrocie do aktywności fizycznej, pacjent nie odczuwa bólu i sztywności ścięgna.
| Uważaj na: - zbyt szybkie zwiększanie obciążeń biegowych, - zbyt wczesne wznowienie treningów po kontuzji, - prowadzenie treningów bez rozgrzewki, - zbyt dużo podbiegów pod górę lub po schodach na treningach, - nagła zmiana podłoża, po którym się biega - z miękkiego na asfalt. |
Zapalenie ścięgna Achillesa - rehabilitacja
Jeżeli u pacjenta zdiagnozowano tendinopatię ścięgna Achillesa (zapalenie ścięgna Achillesa), powinien on zmniejszyć intensywność treningów. Kiedy to nie przyniesie pozytywnych rezultatów, należy całkowicie zaprzestać aktywności fizycznej przez okres kilku dni, a nawet wydłużyć przerwę do dwóch tygodni. Aby nie obciążać ścięgna Achillesa, powinno wstrzymać się również od biegania (np. podbiegania do autobusu) i chodzenia na wysokich obcasach. Można też schładzać bolesną okolicę żelem chłodzącym.
Zapalenie ścięgna Achillesa - ćwiczenia
Zapalenie ścięgna Achillesa - rolowanie mięśnia trójgłowego łydki. Ćwiczenia prezentuje Magdalena Paszko z Rehasport. Należy przejeżdżać powoli rollerem przez całą długość łydki, aż do dołu podkolanowego (nie przechodząc przez niego). Odczuwanie bolesnego punktu, świadczy o natrafieniu na właściwe miejsce, w którym powinno się zatrzymać i starać się go zrolować krótkim ruchem w przód i tył, aż do zniwelowania dolegliwości bólowych.
Zapalenie ścięgna Achillesa - protokół Alfredsona
Regularne wykonywanie ćwiczeń ekscentrycznych (praca mięśnia, w czasie której jego długość się zwiększa) dla mięśnia trójgłowego łydki przy tym schorzeniu, jest bardzo skuteczne. Ćwiczenia wykonuje się 2 razy dziennie przez okres 12 tygodni. Pierwsze wykonuje się przy wyprostowanych stawach kolanowych, a drugie podczas ich zgięcia do 45 stopni. Zadanie polega na wspięciu się na palce na obydwu stopach, a następnie powolnym opuszczaniu tylko na nodze kontuzjowanej. Stosując protokół Alfredsona ćwiczenia wykonuje się w 3 seriach po 15 powtórzeń, między seriami robimy około 1 minuty przerwy.
Zapalenie ścięgna Achillesa - powrót do aktywności fizycznej
Gdy ból ścięgna Achillesa ustąpi, zalecany jest stopniowy powrót do aktywności fizycznej. W przypadku ponownego pojawienia się objawów zapalenia ścięgna Achillesa należy zaprzestać wykonywania czynności sprawiających ból. Po kilku dniach przerwy można wrócić do aktywności fizycznej, ale zmniejszając obciążenia treningowe, dodatkowo wzmacniając ścięgno ćwiczeniami, które wykonywaliśmy podczas ostatnich etapów rehabilitacji.
Powiązane artykuły:
- Zerwanie ścięgna Achillesa
- Poznaj inne możliwe urazy stopy i stawu skokowego.
Bibliografia:
- Demangeot Y, Whiteley R, Gremeaux V, Degache F. The load borne by the Achilles tendon during exercise: A systematic review of normative values. Scand J Med Sci Sports. 2022 Oct 24. doi: 10.1111/sms.14242. Epub ahead of print. PMID: 36278501.
- Malliaras P. Physiotherapy management of Achilles tendinopathy. J Physiother. 2022 Oct 20:S1836-9553(22)00089-3. doi: 10.1016/j.jphys.2022.09.010. Epub ahead of print. PMID: 36274038.
- Johnson LG, Buck EH, Anastasio AT, Abar B, Fletcher AN, Adams SB. Efficacy of Platelet-Rich Plasma in Soft Tissue Foot and Ankle Pathology. JBJS Rev. 2022 Oct 3;10(10). doi: 10.2106/JBJS.RVW.22.00059. PMID: 36191089.
- Piontek T, Bąkowski P, Ciemniewska-Gorzela K, Grygorowicz M. Minimally invasive, endoscopic Achilles tendon reconstruction using semitendinosus and gracilis tendons with Endobutton stabilization. BMC Musculoskelet Disord. 2016 Jun 3;17:247. doi: 10.1186/s12891-016-1099-3. PMID: 27256340; PMCID: PMC4891922.
