Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy

Co to jest rozcięgno podeszwowe?

Rozcięgno podeszwowe jest pasmem o charakterze więzadłowym, rozciągającym się pomiędzy guzem piętowym a paliczkami bliższymi poszczególnych palców stopy. Pasmo to ma kształt trójkątny, z niewielkim obszarem przyczepu piętowego i ze znacznym poszerzeniem prawie do szerokości całej stopy na poziomie stawów śródstopno-paliczkowych. Rozcięgno podeszwowe ma za zadanie utrzymanie odpowiedniego kształtu łuku podłużnego stopy, oraz amortyzowanie nacisków podczas chodzenia i biegania. Ponieważ jest to końcowy element przenoszenia sił generowanych przez mięsień trójgłowy łydki na kość piętową i dalej na palce, struktura ta ulega częstym uszkodzeniom.

Co to jest zapalenie rozcięgna podeszwowego?

Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu pięty. Występuje, gdy powięź podeszwowa staje się podrażniona i zaogniona. Rozcięgno podeszwowe, pod wpływem dużego nacisku na stopy w trakcie długotrwałego stania, chodu lub biegu, doświadcza dużego zużycia w codziennej aktywności. W wyniku tego, może dochodzić do stanu zapalnego, powodując ból i sztywność pięty. Takie dolegliwości mogą znacznie zakłócić normalne życie codzienne, a nawet uniemożliwić poruszanie się. W zależności od przyczyny i rozległości zapalenia rozcięgna podeszwowego stopy, ulgę można uzyskać stosując leczenie niechirurgiczne, a w cięższych przypadkach rozważyć zabieg chirurgiczny.

Jakie są przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego?

Zapalenie rozcięgna podeszwowego może mieć podłoże wieloczynnikowe. Najczęstszą przyczyną patologii jest przeciążenie stopy spowodowane zwiększonym napięciem powięzi i mięśni łydki. Może być konsekwencją niewielkich urazów lub przeciążeń, które powtarzają się w przeciągu dłuższego czasu. Zapalenie rozcięgna podeszwowego często pojawia się osób aktywnych fizycznie i jest związane z niewłaściwą techniką uprawiania danej dyscypliny sportowej oraz stosowania nieodpowiedniego obuwia lub źle dobranych wkładek ortopedycznych. W gronie ryzyka są również biegacze, którzy nie dość że biegają po twardym podłożu, to jeszcze zbyt szybko zwiększają intensywność i obciążenia treningowe.

Czynniki ryzyka zapalenia rozcięgna podeszwowego

• nowa lub zwiększona intensywność aktywności fizycznej,
• długotrwałe stanie w pracy na nogach,
• częste napięte mięśnie łydek,
• uwarunkowania anatomiczne, jak płaskostopie lub stopa wydrążona,
• otyłość
• wiek w przedziale od 40 do 60 lat.

Jakie są główne objawy zapalenia rozcięgna podeszwowego?

Główną dolegliwością w przypadku zapalenia rozcięgna podeszwowego jest tępy lub ostry ból w dolnej części pięty w okolicy guza piętowego. Zwykle dotyczy tylko jednej stopy, ale może również dotyczyć obu. Dolegliwości bólowe rozwijają się stopniowo, w miarę upływu czasu. Ból pięty najbardziej jest nasilony rano, zaraz po wstaniu lub kiedy stawiamy pierwsze kroki po dłuższym siedzeniu. Problemem może być wchodzenie po schodach, ze względu na sztywność pięty. Osoby z zapaleniem rozcięgna podeszwowego zazwyczaj nie odczuwają bólu podczas wykonywania aktywności fizycznej, a raczej tuż po jej zakończeniu.

Jak samemu złagodzić zapalenie rozcięgna podeszwowego?

• wskazany jest odpoczynek, najlepiej z kończyną uniesioną wyżej i podpartą na krześle,
• unikać chodzenia lub stania przez dłuższy czas,
• stosowanie okładów z lodu (przez ręcznik) na bolesne miejsce ok. 20 minut co 2-3 godziny,
• zastosowanie środków przeciwbólowych bez recepty,
• wykonywanie delikatnych ćwiczeń rozciągających,
• jeśli masz nadwagę, spróbuj schudnąć do odpowiedniej masy,
• nie noś butów na wysokich obcasów,
• noś buty z dobrym wsparciem łuku stopy lub zastosuj indywidualne wkładki ortopedyczne.

Diagnostyka przy zapaleniu rozcięgna podeszwowego

W przypadku dłuższego utrzymywania się dolegliwości bólowych, pomimo stosowania się do powyższych zaleceń, należy udać się do ortopedy. Kluczowy jest tutaj wywiad lekarski oraz badanie fizykalne. W rozpoznaniu ważne są informacje, w jakich okolicznościach ból się pojawia i kiedy nasila. W niektórych przypadkach pomocna może być diagnostyka obrazowa. Lekarz może zlecić wykonanie badania RTG oraz USG.

Jak szybko wyleczyć rozcięgno podeszwowe?

W leczeniu zapalenia rozcięgna podeszwowego stopy bardzo ważna jest szybka reakcja na pierwsze objawy, która może pomóc uniknąć długotrwałego procesu leczenia i rehabilitacji. Stan zapalny wymaga odpowiednich warunków do gojenia, dlatego należy zredukować obciążenia treningowe do minimum, a niekiedy zrobić całkowitą przerwę w aktywności fizycznej, aż do ustąpienia dolegliwości bólowych. W leczeniu nieoperacyjnym bardzo ważna jest fizjoterapia. Doświadczony rehabilitant, dzięki zastosowaniu terapii manualnej, może znacznie przyśpieszyć proces gojenia się tkanek. Kolejnym etapem będą ćwiczenia w domu, polegające na rozciąganiu rozcięgna podeszwowego, mięśni łydki oraz mięśni tylnej strona uda, rozmasowywaniu powięzi za pomocą np. piłki tenisowej. W poprawie procesu leczenia ważnym elementem może być wykonanie spersonalizowanych wkładek ortopedycznych do obuwia.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego - leczenie operacyjne

Operacja rozcięgna podeszwowego przeprowadzana jest w przypadkach, kiedy leczenie nieoperacyjne nie przyniosło pożądanego efektu. Najczęściej zabieg wykonywany jest endoskopowo, wykorzystując techniki małoinwazyjne. Dwa małe nacięcia skóry pozwalają na wprowadzenie odpowiednich narzędzi, wraz z kamerą i torem wizyjnym. Zabieg operacyjny rozcięgna podeszwowego najczęściej polega na wycięciu zmienionych zapalnie i bliznowato tkanek oraz częściowym nacięciu samego rozcięgna. Ingerencja w strukturę stopy jest mała, a sam zabieg obarczony jest niskim ryzykiem powikłań. Nie stosuje się później unieruchomienia gipsowego. Pacjent następnego dnia jest poinstruowany jak wykonywać ćwiczenia, aby funkcja stopy wróciła do swojego pierwotnego stanu. Następnego dnia po zabiegu Pacjent opuszcza szpital. Przez dwa tygodnie zalecane jest stosowanie kul łokciowych, aby nie odczuwać bólu. Pacjent szybko wraca do pełnej sprawności fizycznej.

Ćwiczenia na rozcięgno podeszwowe

Rolowanie podeszwy stopy za pomocą piłeczki tenisowej w kierunku wzdłużnym do przebiegu rozcięgna podeszwowego. Rolowanie zaczynamy od guza piętowego w kierunku palców stopy i z powrotem - w obu kierunkach.

Wspięcia na palce z wykorzystaniem steppera. Ruch wykonujemy w pełnym zakresie ruchu od maksymalnego rozciągnięcia do pełnego skurczu mięśniowego.

Zwijanie ręcznika palcami stopy. Ruch staramy się wykonywać wszystkimi palcami, w sposób wolny i kontrolowany.

Ćwiczenia przygotował fizjoterapeuta Rehasport w Gdańsku - mgr Kamil Wojcieszek. 

Powiązane artykuły:

Ostroga piętowa.

Poznaj inne możliwe przyczyny powodujące ból pięty.

Bibliografia:

• Healthline - Plantar Fasciitis - Medically reviewed by Deborah Weatherspoon, Ph.D., MSN — By Jennifer Larson — Updated on February 26, 2023
• National Library od Medicine - Plantar Fasciitis - Benjamin K. Buchanan; Donald Kushner - 2022
• Lemont H, Ammirati KM, Usen N. Plantar fasciitis: a degenerative process (fasciosis) without inflammation. Journal of the American Podiatric Medical Association. 2003 May 1;93(3):234-7.
• Plantar fasciitis - Authors: S Cutts, N Obi, C Pasapula, and W ChanAUTHORS INFO & AFFILIATIONS, Publication: The Annals of The Royal College of Surgeons of England - Volume 94, Number 8