Haluksy - objawy i leczenie haluksów

Autor: RAFAŁ CZEPUŁKOWSKI
Konsultacja merytoryczna: MICHAŁ OSOWSKI
Data dodania 28.03.2020
Data ostatniej aktualizacji 01.07.2024

Spis treści:

Wstydliwe, nieestetyczne, a może i obniżające samoocenę… haluksy to nie tylko problem kosmetyczny. Paluch koślawy, taka jest poprawna nazwa schorzenia, to jedna z najpowszechniejszych deformacji przodu stopy. Haluksy objawiają się nienaturalnym wygięciem palucha i jego bocznym odchyleniem od osi w kierunku pozostałych palców stopy. Jednocześnie, po przyśrodkowej stronie stopy, u podstawy palucha, powstaje bolesny wzgórek.

Spis treści:

Co to jest haluks?

Haluks, czyli paluch koślawy (łac. hallux valgus), to deformacja stopy, która polega na odchyleniu dużego palca (palucha) w kierunku pozostałych palców stopy. Przypadłość ta jest zazwyczaj związana z przesunięciem pierwszej kości śródstopia na zewnątrz, co prowadzi do tworzenia się charakterystycznego guzka przy podstawie palucha. Te zmiany anatomiczne są bardzo widoczne, a w ich wyniku może dochodzić do wywołującego ból stanu zapalnego w obrębie zniekształconego stawu.

Skąd biorą się haluksy?

Haluksy najczęściej są efektem zaburzenia biomechaniki stopy - nieprawidłowo działające siły powodują powstawanie deformacji. Przyczyn haluksów jest wiele, główne to: płaskostopie, choroby ścięgna Achillesa, choroby reumatyczne, uszkodzenia mięśnia piszczelowego tylnego. Dużą rolę w rozwoju palucha koślawego odgrywa skłonność genetyczna do tego schorzenia. Świadczyć o tym może fakt, że w znacznym procencie przypadków występuje on rodzinnie w linii żeńskiej: babcia, córka, wnuczka. Choć ta deformacja dotyczy najczęściej kobiet po 40 roku życia, to problem haluksów może dotyczyć również młodszych pań, a nawet mężczyźni.

Do czynników mogących mieć wpływ na powstawanie haluksów należą również: otyłość, stojący tryb życia, a także uprawianie sportu czy tańca klasycznego (balet). Najczęstszą jednak przyczyną haluksów jest długotrwałe noszenie źle dopasowanego obuwia lub wkładek ortopedycznych. Chodzi tu w dużej mierze o buty z wąskimi i spiczastymi noskami, które uciskają palce w nienaturalnej pozycji. Zdarza się, że z pozoru wygodne trampki lub baleriny, które nie mają odpowiedniej amortyzacji podeszwy, mogą również przyczynić się do osłabienia mięśni i stawów stopy, a tym samym doprowadzić do powstania palucha koślawego. Badania naukowe pokazują, że paluch koślawy w populacjach noszących obuwie występuje około 15 razy częściej niż u ludzi chodzących boso.

Nie tylko buty na szpilkach mogą być przyczyną powstawania haluksów.

Objawy haluksów

  • Ból - podstawowym objawem haluksów jest ból zlokalizowany w okolicy stawu dużego palca, dający duży dyskomfort szczególnie podczas chodzenia lub noszenia ciasnego obuwia. Szczególnie wąskie obuwie na wysokim obcasie nasila dolegliwości haluksów.
  • Deformacja - najbardziej charakterystycznym objawem jest zmiana kształtu stopy. Dochodzi do wygięcia dużego palca w kierunku pozostałych palców, co może prowadzić do problemów z chodzeniem i funkcją stopy. Nieprawidłowo ustawiony paluch nie stabilizuje odpowiednio stopy. Oprócz przesunięcia dużego palca, może dojść do wystąpienia charakterystycznego guza na zewnętrznej stronie stopy.
  • Ograniczona ruchomość - w zaawansowanych przypadkach haluksów ruchomość w stawie dużego palca może być ograniczona, co utrudnia chodzenie.
  • Stan zapalny - wokół stawu dużego palca może pojawić się stan zapalny objawiający się wzmożonym lokalnym ociepleniem, zaczerwienieniem i pieczeniem. Może również pojawić się zgrubienie skóry, a naskórek może stać się bolesny w wyniku tarcia i ucisku obuwia.
  • Modzele - w zaawansowanych stadiach „palucha koślawego” często dochodzi do deformacji współistniejących, np. palców szponiastych, młotkowatych, modzeli skórnych, bunionette czy metatarsalgii, co dodatkowo zwiększa dyskomfort.

Haluksy - dyskomfort podczas chodzenia

Pacjenci, którym dokucza paluch koślawy, często zastanawiają się czy leczenie haluksów bez operacji jest możliwe. Pod wpływem deformacji pierwszej kości śródstopia zmienia się biomechanika stopy, ponieważ masa ciała rozkłada się na niej nierównomiernie. Paluch przestaje być wystarczająco mocnym punktem podparcia w czasie chodu. Pogarsza się wytrzymałość ścięgien stabilizujących stopę, osłabieniu ulegają mięśnie, dochodzi do wiotkości stawowej. Sporadycznie pojawia się stan zapalny torebki stawowej, obrzęk i bolesność. Takich symptomów nie wolno lekceważyć i powinniśmy udać się do ortopedy, który dobierze odpowiednią metodę leczenia.

Do jakiego lekarza udać się z haluksem?

Z haluksem najlepiej udać się do specjalisty, który ma doświadczenie w leczeniu deformacji stóp, czyli do dobrego ortopedy. Specjalista w dziedzinie ortopedii zajmuje się problemami układu kostno-stawowego, w tym deformacjami stóp. Ortopeda może zdiagnozować stopień zaawansowania haluksów, zaproponować odpowiednie leczenie zachowawcze lub chirurgiczne oraz zlecić odpowiednie badania obrazowe, takie jak rentgen stopy. W leczeniu haluksów może pomóc również fizjoterapeuta, poprzez ćwiczenia wzmacniające mięśnie stóp oraz techniki manualne. Fizjoterapia może być skuteczną metodą wspomagającą leczenie zachowawcze.
Haluksy

Jak leczyć haluksy?

Większość haluksów, szczególnie tych nie powodujących dolegliwości bólowych, może być leczona zachowawczo. Przy odpowiedniej prewencji jesteśmy w stanie powstrzymać dalszy rozwój deformacji palucha. Jednym z działań może być zmiana obuwia na takie, które jest prawidłowo dopasowane i nie uciska palców. Ulgę również może przynieść chodzenie boso po miękkim podłożu, a przede wszystkim odpowiednie korekcyjne ćwiczenia na haluksy.

Jeśli problem pojawia się np. w wieku 30-40 lat, to czy należy reagować?
Tak, stosując  profilaktykę, taką jak:

  • odpowiednie obuwie,
  • wkładki,
  • rehabilitację.

Ważna jest też odpowiedź na pytanie, czy operacja haluksów jest konieczna i kiedy należy się jej poddać? - To bardzo indywidualna kwestia. Są osoby z dużą koślawością, a mimo to nie odczuwające dolegliwości bólowych. Decyzja o leczeniu operacyjnym zapada po dokładnym badaniu i rozmowie z pacjentem. Leczenie haluksów najlepiej rozpocząć w jak najkrótszym czasie od zauważenia schorzenia. Zapobieganie pogłębianiu się wady, m.in. przez rezygnację z wąskich butów na wysokim obcasie i stosowanie odpowiednich ćwiczeń, pozwoli uniknąć zabiegu, jakim jest operacja haluksów.

Pacjenci z haluksami przychodzą do poradni z kilku powodów:
  • uporczywych dolegliwości bólowych,
  • problemów z dobraniem obuwia
  • względów estetycznych.

Medycyna nie znalazła jeszcze skutecznej nieoperacyjnej metody leczenia palucha koślawego. Można spotkać się z szeregiem wkładek i aparatów na haluksy, których stosowanie przynosi chwilową ulgę w dolegliwościach bólowych, ale w dłuższej perspektywie nie są one skuteczne. Profilaktyka w niewielkich deformacjach, stosując w domu ćwiczenia na haluksy, pozwala na spowolnienie postępu choroby. Skutecznym rozwiązaniem jest jednak dopiero operacja haluksów.

Dowiedz się więcej na temat operacji haluksów realizowanych w Rehasport Gdańsk. Kliknij tutaj.

Czy haluksy da się cofnąć?

Cofnięcie haluksów jest trudne, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach deformacji. Jednak możliwe jest zatrzymanie ich postępu i złagodzenie objawów. Metody zachowawcze: noszenie odpowiedniego obuwia (unikanie butów na wysokim obcasie i z wąskimi noskami), używanie wkładek ortopedycznych zaprojektowanych specjalnie do korekcji stóp, ćwiczenia wzmacniające mięśnie stóp, stosowanie korektorów palców i separatorów.

Na czym polega operacja haluksów?

Jeśli leczenie zachowawcze okazuje się niewystarczające, wówczas tylko operacja haluksa może skorygować zniekształcenie stopy i uwolnić pacjenta od bólu. Zakres zabiegu zależy od nasilenia deformacji. Technik operacyjnych jest wiele, a wyboru dokonuje lekarz po badaniu klinicznym i ocenie zdjęcia rentgenowskiego pokazującego stopień uszkodzenia w obrębie stawu palucha.

Operacja haluksów - szczegółowy opis zabiegu krok po kroku.

Skuteczność leczenia haluksów

Prawidłowo dobrana metoda operacyjna może dać skuteczną likwidację problemu haluksów na zawsze. W niektórych jednak przypadkach deformacja palucha może nawracać, a podłożem są skłonności genetyczne do wiotkości stawów. 

Poczytaj więcej: Operacja haluksów Gdańsk.

Powiązane artykuły:

Bibliografia:

Autor
RAFAŁ CZEPUŁKOWSKI
RAFAŁ CZEPUŁKOWSKI

Specjalista do spraw content marketingu, dziennikarz sportowy i medyczny. Redaktor naczelny magazynu „Poradnik Zdrowie i Sport”, członek Dziennikarskiego Klubu Promocji Zdrowia, współtwórca wielu artykułów medycznych z zakresu ortopedii i urazowości w sporcie.

Czytaj więcej
Konsultacja merytoryczna
MICHAŁ OSOWSKI
MICHAŁ OSOWSKI

Lekarz w klinice Rehasport, specjalizuje się w ortopedii i traumatologii narządu ruchu z ukierunkowaniem na chirurgię urazową oraz medycynę sportową. Zajmuje się leczeniem schorzeń oraz urazów kończyny dolnej, zwłaszcza stopy i stawu skokowego.

Czytaj więcej