Zespół cieśni nadgarstka

Cieśń nadgarstka może wystąpić u osób w każdym wieku, choć najczęściej pojawia się po pięćdziesiątym roku życia. Dotyka kilku procent społeczeństwa, przy czym kobiety chorują na ZCN trzy razy częściej niż mężczyźni. Przy odpowiednim leczeniu pacjenci mogą powrócić do pełni zdrowia.

Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka

Nadgarstek tworzy wiele stawów, dzięki którym mamy możliwość wykonywania różnych ruchów. Anatomicznie kanał nadgarstka przypomina tunel z trzech stron ograniczony przez kości i przez więzadło poprzeczne nadgarstka, w którego wnętrzu przebiega nerw pośrodkowy i ścięgna mięśni zginaczy palców. Są one dość ciasno ułożone, więc w skutek zmian zapalnych, obrzęku, pogrubienia i przerostu więzadła poprzecznego dochodzi do niedokrwienia i ucisku nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Przyczyną zespołu cieśni nadgarstka może być reumatoidalne zapalenie stawów, albo może mieć charakter choroby zawodowej np. praca na budowie lub przy taśmie w fabryce, a także u sekretarek dużo piszących na klawiaturze. Zespół cieśni nadgarstka występuje także przy częstej i długotrwałej pracy z myszką komputerową, ale także przy forsownej jeździe na rowerze czy grze na instrumencie muzycznym. Czasem ucisk nerwu spowodowany jest urazem jak na przykład złamanie nadgarstka lub obrzękiem struktur przebiegających w kanale nadgarstka występujących w okresie ciąży.

Objawy zespół cieśni nadgarstka

Objawy zespołu cieśni nadgarstka możemy podzielić na trzy stadia, a każde z nich wiąże się z drętwieniem i bólem palców, które często się ignoruje, tłumacząc przyjęciem nieprawidłowej pozycji podczas snu. Pacjenci miewają problemy z wykonywaniem precyzyjnych ruchów chorą ręką. Niekiedy, objawy zespołu cieśni nadgarstka chorzy opisują jako niemożność zaciśnięcia dłoni w pięść, czują, że jest osłabiona. Pierwsze podejrzenia co do pojawienia się objawów zespołu cieśni nadgarstka możemy mieć, jeśli ból i drętwienie palców, np. palca wskazującego wybudzają ze snu. Zespół cieśni nadgarstka nie obejmuje palca małego. Początkowo może się to zdarzać rzadko, jednak z czasem dolegliwości pojawiają się wielokrotnie w ciągu nocy, a ból promieniuje nawet do przedramienia i barku.

Zespół cieśni nadgarstka objawy:

mrowienie w okolicy kciuka i palców: wskazującego, środkowego oraz połowy palca serdecznego,
zanik mięśni kłębu kciuka,
osłabienie chwytu,
brak precyzji i ograniczenia ruchów,
utrudnione zaciśnięcie ręki w pięść,
wypadanie z dłoni trzymanych przedmiotów.

Zespół cieśni nadgarstka w drugim stadium ma nasilone objawy. Ból i drętwienie palców pojawiają się coraz częściej, a objawy zaczynają występować także w dzień. Może to być również związane ze zwiększonym wysiłkiem, jak kierowanie samochodem lub jazdy na rowerze. Czasem towarzyszy temu pogorszenie się sprawności manualnej przy wykonywaniu różnych czynnościach życiowych wymagających precyzji w ruchu typu chwyt szczypcowy lub zapinanie guzików. Nieleczony zespół cieśni nadgarstka daje większe dolegliwości w trzecim stadium. Wymienione wcześniej objawy się nasilają, a do tego mogą pojawić się zaniki mięśniowe w obrębie kłębu kciuka. Dochodzi też do pogłębiania się zmian degeneracyjnych nerwu pośrodkowego. W zaburzeniach długotrwających i nieleczonych może dojść do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu.

Podczas rozpoznania cieśni nadgarstka warto również zwrócić uwagę na czynności, które mogły wywołać to schorzenie. Pozwoli to nam wyciągnąć wnioski na przyszłość i wdrożyć pewne zmiany w codziennym funkcjonowaniu. Dla przykładu, jeśli zespół cieśni nadgarstka był związany z pracą przy komputerze, to warto w takim wypadku zaopatrzyć się w specjalne podkładki ergonomiczne pod nadgarstek podczas pracy z myszką.

Jak rozpoznać zespół cieśni nadgarstka?

Podstawą rozpoznania, mówi dr Krzysztof Drozd z Rehasport, jest wywiad zebrany od pacjenta. Zespół cieśni nadgarstka ma charakterystyczne objawy: drętwienia i parestezje, czyli mrowienia palców z zakresu unerwienia nerwu pośrodkowego, które nasilają się w nocy. Pacjent często budzi się rano odczuwając zdrętwiałą rękę. Kolejnym badaniem jest badanie kliniczne. Charakterystyczne tutaj są zaburzenia czucia z zakresu nerwu pośrodkowego obejmujące: kciuk, palec wskazujący, palec środkowy i połowę – promieniową stronę palca serdecznego. Zespół cieśni nadgarstka w kolejnej fazie ma zaniki mięśni kłębu kciuka, powodując wyszczuplenie kłębu kciuka, czasami też bóle promieniujące aż do barku. Wykorzystuje się również specjalistyczne testy: Tinela i Phalena. Natomiast w badaniach dodatkowych, które potwierdzają ten zespół chorobowy, stosuje się badanie przewodnictwa nerwowego i badanie USG. Żadne inne badanie nie jest potrzebne.

Czasami może dochodzić do tzw. zespołu Double Crush Syndrome, czyli uszkodzenia nerwu na dwóch poziomach. W przypadku nerwu pośrodkowego jest to poziom nadgarstka i wyżej kręgosłupa szyjnego. Wówczas diagnostykę należy rozszerzyć o kręgosłup szyjny, czyli o badanie RTG i MRI.

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka

Zespół cieśni nadgarstka leczenie przy wczesnych i mało nasilonych zmianach, może polegać na zastosowaniu szyny na nadgarstek i podaniu do kanału nadgarstka środka sterydowego o działaniu miejscowym, przeciwzapalnym. W procesie leczenia, dodaje dr Krzysztof Drozd, można skorzystać z całego zakresu fizjoterapii i fizykoterapii, która również przynosi poprawę, ale niestety często tylko okresowo. W większości przypadków, jedyną skuteczną formą leczenia jest leczenie operacyjne. Operacja zespołu cieśni nadgarstka najczęściej wykonywana jest w sposób klasyczny, czyli przecina się skórę, tkankę podskórną, rozcięgno dłoniowe i dociera się do troczka zginaczy, który się przecina. Zwiększenie objętości kanału nadgarstka jest istotą leczenia zespołu. Zabieg odbarczenia nerwu pośrodkowego jest najczęściej wykonany w trybie chirurgii jednego dnia i jest zabiegiem bardzo skutecznym i bezpiecznym. Jest on wykonywany w znieczuleniu miejscowym lub regionalnym i nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania.

Są jednak dwa wyjątki, w których operacja zespołu cieśni nadgarstka nie jest wykonywana. Po pierwsze, gdy zespół kanału nadgarstka występuje w okresie ciąży – czeka się do rozwiązania, wówczas te objawy najczęściej ustępują samoistnie. Kolejnym wyjątkiem jest sytuacja gdy zespół cieśni nadgarstka występuje w przebiegu niedoczynności tarczycy. Wprowadzenie prawidłowego leczenia tarczycy wiąże się z ustąpieniem objawów.

Jak długo boli ręka po operacji cieśni nadgarstka?

Dolegliwości bólowe po operacji zespołu kanału nadgarstka mogą trwać do kilku dni. W tym okresie, przez ok. 3-5 dni, podaje się standardowe środki przeciwbólowe. Zależy to również od osobniczej tolerancji pacjenta na ból. Natomiast jeśli chodzi o dolegliwości bólowe cieśni nadgarstka, które były przyczyną do przeprowadzenia zabiegu, najczęściej ustępują bardzo szybko. Pacjenci już pierwszej nocy po operacji sygnalizują znaczną poprawę i ustąpienie nocnych dolegliwości bólowych i drętwień palców.

Zespół cieśni nadgarstka

Skutki uboczne po operacji cieśni nadgarstka

We wczesnym okresie pooperacyjnym pacjent przez kilka dni odczuwa dolegliwości bólowe. Czasami pacjenci zgłaszają lekarzowi przeczulicę blizny pooperacyjnej, z którą są w stanie sami sobie poradzić poprzez masaże z użyciem oliwki dla dzieci, lub kremów na blizny. Jest to tzw. odczulanie miejsca operowanego. Pacjenci mogą również odczuwać osłabienie chwytu w dłoni, co jest związane z tym okresem pooperacyjnym, ale to również jest chwilowe i po kilku dniach siła mięśniowa powraca. Natomiast, jeśli operacja na cieśń nadgarstka jest przeprowadzona prawidłowo, to nie powinny występować żadne poważniejsze skutki uboczne.

Czego pacjentowi nie wolno po operacji cieśni nadgarstka?

Przez okres gojenia się rany, po operacji na cieśń nadgarstka, należy rękę oszczędzać i nie trzymać jej zbyt nisko. Należy rękę nosić na temblaku, na wysokości serca. Związane jest to z profilaktyką przeciwobrzękową. Pacjentom zaleca się również oszczędzanie kończyny, unikanie pracy fizycznej i noszenia ciężkich rzeczy przez okres do sześciu tygodni po operacji. Po tym okresie pacjenci mogą wykonywać wszystkie aktywności życia codziennego.

Powrót do sprawności po operacji - rehabilitacja cieśni nadgarstka

Operacja zespołu cieśni nadgarstka może być skuteczna tylko przy właściwej rehabilitacji. W początkowym okresie (6-8 tygodni) po zabiegu rękę należy oszczędzać. Chodzi głównie o to, aby jej nadmiernie nie obciążać, nie nosić nią ciężkich przedmiotów. Skóra goi się dwa tygodnie. Następnie przechodzi się rehabilitację – ćwiczenia ruchowe nadgarstka i neuromobilizację.

Zespół cieśni nadgarstka - rehabilitacja

Przydatność fizjoterapii w zespole cieśni nadgarstka, mówi mgr Kacper Abramowski – rehabilitant w Rehasport, jest niekwestionowana, zarówno w postępowaniu zachowawczym, jak i pooperacyjnym. Po zabiegu na zespół cieśni nadgarstka fizjoterapia powinna być jak najszybciej rozpoczęta. Jej główne zadania to zmniejszenie dolegliwości bólowych i poprawa funkcji ręki, gdyż te elementy wpływają znacząco na jakość życia pacjentów. Wprawny fizjoterapeuta zbada zakresy ruchomości, siłę mięśniową, rozluźni blizny pooperacyjne, a także spojrzy globalnie na całą kończynę górną oraz prawidłową postawę ciała.

Poznaj ćwiczenia na cieśń nadgarstka do wykonania w domu.