Ganglion - przyczyny, leczenie

Czym jest ganglion?

Ganglion to powstający w okolicy stawów i ścięgien, twardy galaretowaty guzek wypełniony gęstą, lepką, bezbarwną, przezroczystą, galaretowatą substancją. Torbiele te nie są nowotworowe i w większości przypadków są nieszkodliwe. Występują w wielu lokalizacjach, ale najczęściej rozwijają się w okolicy nadgarstka, choć mogą pojawiać się również w innych stawach. Gangliony powstają w wyniku produkcji nadmiernej ilości płynu stawowego wewnątrz stawu lub w pochewce otaczającej ścięgna.

Od strony fizjologicznej, obecność treści płynowej w jamie stawu jest pożądana, ponieważ zapobiega tarciu powierzchni kostnych oraz chrzęstnych o siebie. Jednakże jej nadmiar powoduje wzrost ciśnienia, rozciąganie torebki, a w konsekwencji powstanie zachyłka, a przez to guzka widocznego pod skórą w okolicy stawu. Taka galaretowata torbiel nie daje się odprowadzić, ponieważ tkanka łączna wyściełająca jamę może wytworzyć zastawkę, która umożliwia tylko jednostronny przepływ płynu.
Ganglion może szybko pojawiać się i znikać, a także zmieniać swój rozmiar. Wiele torbieli tego typu nie wymaga leczenia. Jednak jeśli ganglion nadgarstka boli, wpływa na funkcjonowanie i znaczne ograniczenie ruchomości stawu lub jeśli od strony estetycznej źle wygląda, dostępnych jest kilka opcji leczenia. Warto jednak pamiętać o odpowiedniej profilaktyce, gdyż schorzenie już zaleczone potrafi nawracać.

Gdzie najczęściej występuje ganglion?

Gangliony mogą powstać teoretycznie wszędzie, zwłaszcza w okolicy stawu narażonego na wielokrotne urazy lub przeciążenia (okolice torebek stawowych). Najczęściej lokalizują się na grzbietowej powierzchni nadgarstka np. jako wynik intensywnej pracy przy komputerze (ganglion nadgarstka). W dzisiejszych czasach staw ten jest jednym z najbardziej narażonych na codzienne przeciążenia.

U osób aktywnych fizycznie gangliony spotykane są również w okolicach stawu kolanowego i na stopach (ganglion na stopie), gdzie powstają po narażeniu na kontuzje. Mogą powodować ból, a także imitować inne dolegliwości – zespół kanału nadgarstka lub torbiel Bakera. Ta druga przypadłość może być podejrzewana, gdy zmiany znajdują się w okolicy podkolanowej i powodują ból stawu kolanowego.

Najczęściej występuje:

• ganglion nadgarstka (ganglion na nadgarstku),
• ganglion na palcach dłoni,
• ganglion kolana,
• ganglion na łokciu,
• ganglion na stopie.

Ganglion - przyczyny powstawania

Chociaż dokładna przyczyna powstawania ganglionów nie jest w pełni zrozumiała, istnieje kilka teorii oraz czynników, które mogą przyczynić się do ich rozwoju.

• Niewielkie urazy lub przeciążenia stawów mogą prowadzić do powstawania torbieli. Uszkodzenie może spowodować wyciek płynu stawowego, który gromadzi się i tworzy ganglion.
• Niektóre badania sugerują, że torbiele mogą powstawać w wyniku nieprawidłowości w strukturze stawu, które pozwalają płynowi stawowemu wyciekać i gromadzić się w torbielach.
• U osób starszych gangliony mogą być związane z chorobami zwyrodnieniowymi stawów.
• Zapalenie ścięgien w okolicach stawu może również być czynnikiem sprzyjającym powstawaniu ganglionu.
• Istnieje przekonanie, że predyspozycje genetyczne mogą odgrywać pewną rolę w rozwoju ganglionów, chociaż wymaga to dalszych badań.

Warto dodać, że gangliony często pojawiają się bez oczywistej przyczyny, a niektóre osoby mogą być bardziej podatne na ich rozwój niż inne. Najczęściej występują u młodych osób w wieku od 20 do 40 lat, a kobiety są bardziej narażone na tę chorobę niż mężczyźni.

Ganglion - objawy

Ganglion jest wypełniony galaretowatą zawartością, stąd inna jego nazwa - torbiel galaretowata. Może być zarówno bezbolesny, jak i powodować dyskomfort i ból, który może być przewlekły i nasilać się podczas ruchu stawów. Możliwy jest pewien stopień bólu, szczególnie po ostrym lub powtarzającym się urazie. Ganglion bywa różnej wielkości - czasem jest tak mały, że może być wyczuwalny tylko palpacyjnie, a czasem zaś jest sporą zmianą wyraźnie wystającą ponad powierzchnię skóry. Mimo sporych często rozmiarów, jest częściowo przesuwalny wobec podłoża. Chociaż zawartość torbieli powstaje z płynu stawowego, jest od niego gęstsza, gdyż w czasie formowania się ganglionu, woda ulega częściowej resorpcji. Narośl jest dość twarda i mocno wypukła, co często stanowi problem natury estetycznej, szczególnie dla kobiet. Jednak jest zmianą łagodną i nie należy się jej obawiać.

Jak diagnozuje się ganglion?

Pojawienie się ganglionu, nawet jeśli jest stosunkowo niewielki i nie powoduje dolegliwości bólowych, powinno skłonić nas do pójścia do poradni chirurgicznej. Torbiele galaretowate lub guzki zawierające treść litą mogą być zmianą nowotworową, dlatego ważne jest skonsultowanie każdego guzka z lekarzem. Ortopeda rozpoznaje ganglion na podstawie wywiadu i badania klinicznego, zlecając czasami wykonanie diagnostyki obrazowej. Najczęściej wykonuje się badania: USG i RTG, czasami, ale niezbyt często, także rezonans magnetyczny. Umożliwiają one identyfikację zawartości torbieli, co wraz z typową lokalizacją potwierdza rozpoznanie. Jeżeli wszystkie badania potwierdzą wystąpienie ganglionu, lekarz decyduje o wdrożeniu odpowiedniego leczenia.

Jakie wyleczyć ganglion?

Ganglion leczenie w początkowej fazie choroby ma charakter zachowawczy i opiera się głównie na ograniczaniu ruchu w zajętym stawie poprzez odciążanie np. przy użyciu temblaka, szyny lub ortezy. Często wdrażana jest również farmakoterapia w celu redukowania stanu zapalnego. Kolejnym elementem leczenia nieoperacyjnego może być masowanie, znane jako “rozbijanie” ganglionu. Warto jednak dać to zrobić doświadczonemu fizjoterapeucie. Jeśli leczenie takie nie przynosi rezultatu, warto rozważyć nieco bardziej inwazyjne metody oraz fizykoterapię. W części przypadków wykonywana jest punkcja (nakłucie) ganglionu z aspiracją jego treści (odessaniem substancji galaretowatej ze środka) oraz podaniem leku sterydowego, najlepiej pod kontrolą ultrasonograficzną.

Ganglion - leczenie operacyjne

W przypadku niepowodzenia powyższych sposobów leczenia należy rozważyć przeprowadzenie zabiegu. Leczenie operacyjne polega na wycięciu torbieli techniką artroskopową lub otwartą. Wycięcie jest zwykle zabiegiem ambulatoryjnym i Pacjent wraca do domu tego samego dnia. Usunięcie zmiany nie zawsze daje trwałe efekty, dlatego warto zdecydować się na połączenie leczenia operacyjnego ze wsparciem fizjoterapeuty, aby uzyskać optymalne rezultaty i jak najdłużej cieszyć się dobrą formą. Po zabiegu mogą wystąpić drobne dolegliwości jak: obrzęk i tkliwość. Zwykle powrót do normalnych zajęć następuje po 3-6 tygodniach od zabiegu.

Jak zapobiegać powstawaniu ganglionów

Czy można zapobiec powstaniu ganglionu? Nie, można natomiast zmniejszyć prawdopodobieństwo jego wytworzenia. Należy robić regularne przerwy w czasie pracy z komputerem, wykonywać ćwiczenia rozciągające oraz dbać o aktywny wypoczynek w czasie wolnym. Przed uprawianiem sportu, zwłaszcza obciążającego stawy ręki, kolana i stopy konieczne jest wykonanie kompleksowej rozgrzewki, a sam trening nie powinien być zbyt forsowny, jeśli wykonywany jest po dłuższej przerwie od sportu. Nie wolno także zapominać o tym, by wzmacniać wszystkie partie mięśni ciała – dzięki temu poprawia się postawa, a przez to redukuje się napięcie obszarów narażonych na powstanie ganglionu. Przy podejrzeniu, że nasz staw podlega zbyt dużym obciążeniom należy zredukować liczbę ćwiczeń, zmienić charakter pracy czy skrócić  czas spędzany przed komputerem.

Medycyna naturalna a ganglion, czyli domowe sposoby pozbywania się guzków

Dla dzisiejszej medycyny diagnostyka i leczenie ganglionów nie jest żadnym problemem. Gdy zaobserwujemy u siebie guzek w okolicy stawu warto zgłosić się z nim do specjalisty, który zdiagnozuje problem, potwierdzi rozpoznanie i wykluczy chorobę nowotworową. Domowe i tak zwane naturalne sposoby leczenia torbieli galaretowatych sugerujemy pominąć, a z problemem udać się do lekarza, który rozwiąże problem.

Powiązane artykuły:

Poznaj inne możliwe urazy ręki i nadgarstka.

Bibliografia:

• Ganglions of the Hand and Wrist - Thornburg, Lacy E. MD - Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons: July 1999 - Volume 7 - Issue 4 - p 231-238
• Ortho Bullets - Ganglion Cysts - Michael Day MD
• National Library of Medicine - "Ganglion Cysts of the Proximal Tibiofibular Joint: Low Risk of Recurrence After Total Cyst Excision" - Ioannis D. Papanastassiou, MD, PhD
• OrthoInfo - "Ganglion Cyst of the Wrist and Hand" - Tyler Steven Pidgeon, MD, FAAOS; Charles D. Jennings, MD