Rwa kulszowa

Jakie są przyczyny rwy kulszowej?

Najczęściej do ataku rwy kulszowej dochodzi w efekcie podrażnienia drobnych korzeni nerwowych, które tworzą nerw kulszowy. Czasem, gdy nerw kulszowy już się stworzy, a staje się to w miednicy, to w okolicy wyjścia z pośladka też może być dotykany, uwierany – objawy są podobne. Taki stan zdarza się jednak zdecydowanie rzadziej.

Jakie są objawy rwy kulszowej?

„Klasyczna” rwa kulszowa to sytuacja, w której najczęściej uwypuklony krążek międzykręgowy, czyli to, co popularnie nazywa się przepukliną krążka czy przepukliną dysku, dotyka drobnej gałązki nerwowej. Człowiek odczuwa nieprzyjemny ból promieniujący od części lędźwiowej kręgosłupa lub pośladka wzdłuż kończyny dolnej. Teoretycznie ból powinien przemieszczać się wzdłuż całej kończyny dolnej, aż do stopy, ale nie dzieje się tak zawsze. Czasami dochodzi on do połowy uda czy do części łydki. Bywają przypadki, gdy udo zostaje delikatnie ominięte i objawy tutaj są słabsze, a najbardziej przeszkadzają łydka i stopa. To ból o charakterze pieczenia, ciągnięcia, palenia, „prądów” – te słowa pojawiają się opisach pacjentów.

Jak sprawdzić czy to rwa kulszowa?

Z reguły ból pojawia się nagle. Owszem, coś tam pobolewało w kręgosłupie przez ostatnie dni – czy to przy pochylaniu, skrętach, czy po dłuższym siedzeniu. Nie był to jednak ból duży. Któregoś dnia, z reguły przy banalnych czynnościach (schylanie po coś, co jest nisko, dźwiganie czegoś lekkiego, pochylanie się), pojawia się ból paraliżujący: w kończynie czy pośladku. Jest on stały, nie pozwala na normalne funkcjonowanie. Z reguły każdy z pacjentów szuka pozycji przeciwbólowej i przeważnie taką udaje się znaleźć.

Rwa kulszowa - leczenie domowe

W przypadku rwy kulszowej, istnieją tzw. pozycje przeciwbólowe, dające wyraźną ulgę w dolegliwościach. Najczęstszymi pozycjami przeciwbólowymi w są: leżenie w pozycji embrionalnej lub w drugą stronę – leżenie w pozycji przeprostu, jakby czytało się książkę leżąc na brzuchu. Nie każdemu uda się jednak te pozycje znaleźć. Wielu pacjentom ból towarzyszy przy prostych i codziennych czynnościach: dłuższym siedzeniu, wykonywaniu czegoś w pochyleniu, przy myciu naczyń, wykonywaniu w pochyleniu porannej toalety. Najbardziej przeszkadza ból w kończynie, którego nie można się pozbyć. Nie ustępuje on w nocy, ale często się nasila. Mamy wrażenie, że jest jeszcze większy – pacjenci skarżą się, że nawet jeśli zasną, to po chwili wstają i szukają nowej pozycji.

Co zrobić w przypadku podejrzenia rwy kulszowej?

W pierwszej kolejności powinniśmy spróbować ustalić, w którym miejscu ten ból występuje. Nie będzie dotyczył on całej nogi i całego jej obwodu. Ból rwowy zwykle jest bardziej odczuwany z boku lub z tyłu, całym pasmem, które ma szerokość np. kilku czy kilkunastu centymetrów. Jeżeli czujemy ból całej nogi, to prawdopodobieństwo rwy jest mniejsze. Ważna jest również informacja, czy pojawia się tendencja do nasilania się w nocy i czy dotyczy to przeważnie pozycji pochylonej. W wielu przypadkach osoby kierujące pojazdami tłumaczą, że po 5-10 minutach muszą zrobić przerwę, tak je boli noga.

Rwa kulszowa - rozpoznanie i leczenie

Najczęściej rwę kulszową da się potwierdzić na podstawie badania objawów u pacjenta. Nie ma potrzeby korzystania z rezonansu magnetycznego przed konsultacją z lekarzem. Wielu pacjentów pocztą pantoflową dowiaduje się, że gdy pojawia się ból, to trzeba zrobić badanie rezonansem, a w połowie przypadków nie będzie ono zasadne. Na podstawie objawów lekarz będzie wiedział, co należy doradzić pacjentowi. Rezonans może zostać zalecony, jeśli objawy rwy kulszowej będą mocniejsze:

• pojawiają się zaburzenia czucia, ciało jest jakby „nieswoje”
• czucie jest za duże (tzw. przeczulica) – każdy dotyk jest piekący, nie można się w nocy przykryć pościelą, bo to piecze i pali
• pacjenci mają wrażenie, że kończyna jest słabsza, nie „słucha” poleceń, siła mięśniowa jest mniejsza, co jest najbardziej niepokojącym objawem.

Rwa kulszowa - rezonans czy rentgen?

W stwierdzeniu rwy kulszowej najbardziej dokładnym badaniem obrazującym jest rezonans okolicy lędźwiowej, bo dokładnie pokazuje krążek. Często jednak zwykłe zdjęcie radiologiczne zrobione w poradni pokazuje, jaki układ mają kręgi w stosunku do siebie. Wówczas lekarz potrafi stwierdzić, czy coś niepokojącego dzieje się w tej okolicy, a zarazem, czy musi narażać pacjenta na badanie rezonansem magnetycznym. To bowiem oznacza dodatkowy koszt finansowy i dodatkowy czas potrzebny na wykonanie tego badania. Przy badaniu rezonansem przez kilkadziesiąt minut trzeba wytrwać w jednej pozycji, co dla pacjentów z rwą kulszową może być niewykonalne.

Jakie leki na rwę kulszową?

Rwa kulszowa leczenie - operacja to rzadkość

Ponad 90 procent przypadków rwy kulszowej da się wyleczyć nieoperacyjnie – poprzez farmakoterapię, rehabilitację i co najważniejsze: edukację pacjenta.

Farmakoterapia zmniejszy dolegliwości bólowe, które poprawią komfort codziennego życia. Rehabilitacja jest zależna od miejsca i rodzaju objawów, istnieją różne szkoły rehabilitacyjne. Składa się z terapii manualnej. Pierwszą linią obrony przeciwko bólowi jest duże napięcie mięśniowe – pacjenci się spinają i starają nie wykonywać ruchów, które im przeszkadzają. Zwykle ludzie mający problemy z rwą nie mają prostego kręgosłupa, ale się zginają. Z czasem zaczyna im to przeszkadzać, a fizjoterapeuta szuka ruchowych wzorców przeciwbólowych. Do tego dochodzi kinezjotaping i nauka ćwiczeń, które  pomogą w unikaniu nawrotów choroby.

Objawy rwy kulszowej ustąpią same, ale…

W przypadku rwy kulszowej zachodzi taka prawidłowość, że w przypadku pierwszego takiego epizodu, nawet jeśli krążek się uwypukli, to objawy w ciągu miesiąca i tak ustąpią same. Problem w tym, że żaden pacjent nie jest w stanie wytrzymać tak długiego okresu z potężnym bólem. Leczenie pomaga skrócić okres bólowy, a dzięki odpowiedniej edukacji pacjent dowie się, czego powinien unikać, jakie sytuacje mu szkodzą i co powinien robić, gdy pojawia się ból.

Rwa kulszowa - kiedy operacja?

Praktycznie nigdy „z marszu” lekarz nie decyduje się na zabieg operacyjny. Dotyczy to skrajnych sytuacji, gdy pojawiają się zaburzenia siły mięśniowej. Pacjent nie jest w stanie np. dźwignąć do góry swojej stopy. Wówczas trzeba działać szybciej i agresywniej, bo po ewentualnym przeczekaniu kilku dni, objawy ustąpią, ale z uwagi na duże uszkodzenia nerwów, funkcje ruchowe w kończynie już nie wrócą. Dotyczy to bardzo wąskiej grupy osób chorych. Najczęściej zaś osób stosunkowo młodych, zwykle w przedziale 30-40 lat. Taki zabieg przeprowadzamy endoskopowo albo z minimalną inwazją dostępową (malutkie cięcia).

Ile trwa rwa kulszowa?

Czas powrotu do zdrowia po ataku rwy kulszowej to zwykle 3 - 4 tygodnie. Pacjenci wtedy mówią, że bólu nie ma lub jest on minimalny, ale nie czują żadnych ograniczeń. Wiedzą jednak co robić, aby on ustąpił.

Gdzie szukać pomocy

Zespół Rehasport tworzą ortopedzi i fizjoterapeuci, którzy specjalizują się w diagnozowaniu i leczeniu rwy kulszowe. Pomocy możesz szukać w naszych placówkach:

• Poznań, Galeria Panorama, ul. Górecka 30
• Warszawa, Szpital Medicover, al. Rzeczypospolitej 5
• Gdańsk, Ergo Arena, Plac Dwóch Miast 1

Powiązane artykuły:

Poznaj inne możliwe przyczyny powodujące dolegliwości kręgosłupa.

Źródła

• Seoyon Yang, MD, PhD, Won Kim, MD, PhD, Hyun Ho Kong, MD, Kyung Hee Do, MD, PhD, and Kyoung Hyo Choi, MD, PhD (2020) Epidural steroid injection versus conservative treatment for patients with lumbosacral radicular pain.
• Crystian B OliveiraChristopher G MaherManuela L FerreiraMark J HancockVinicius Cunha OliveiraAndrew J McLachlanBart W KoesPaulo H FerreiraSteven P CohenRafael Zambelli Pinto (2020), Epidural corticosteroid injections for lumbosacral radicular pain 
• Julie M. Fritz, PT, PhD, Elizabeth Lane, PT, PhD, Molly McFadden, MS, Gerard Brennan, PT, PhD, John S. Magel, PT, PhD, Anne Thackeray, PT, PhD, Kate Minick, PT, DPT, PhD, Whitney Meier, PT, DPT, (2021) Physical Therapy Referral From Primary Care for Acute Back Pain With Sciatica
• Kyung-Chung Kang, Hee Sung Lee, and Jung-Hee Lee (2020), Cervical Radiculopathy Focus on Characteristics and Differential Diagnosis