Staw rzekomy

Co to jest staw rzekomy?

Staw rzekomy to tzw. fałszywy staw, czyli stan patologiczny, w którym dochodzi do utworzenia nienaturalnego połączenia między końcami złamanej kości, co prowadzi do ruchomości przypominającej naturalny staw. Zwykle stawy pozwalają na ruch między kośćmi i są zbudowane z chrząstki, torebki stawowej oraz innych struktur wspomagających. W przypadku stawu rzekomego, te naturalne elementy stawu są nieobecne, a ruchomość wynika z nieprawidłowego gojenia się kości.

Staw rzekomy - przyczyny

• Niewystarczająca stabilizacja kości po złamaniu
• Ubytki tkanki kostnej
• Zbyt duża przestrzeń między fragmentami kości
• Nieodpowiednie dopasowanie odłamów kostnych do siebie
• Nieprawidłowy zrost - skrócenie kości, zaburzenie osi
• Niewłaściwe ukrwienie okolicy złamania
• Infekcja w miejscu złamania
• Choroby współistniejące - cukrzyca, miażdżyca
• Czynniki środowiskowe - złe odżywianie, picie alkoholu, palenie papierosów
• Nieodpowiedni proces rehabilitacji

Gdzie najczęściej powstaje staw rzekomy?

Staw rzekomy najczęściej powstaje w miejscach, gdzie kości mają tendencję do słabszego gojenia się z powodu ograniczonego ukrwienia, wysokiej mobilności lub niedostatecznej stabilizacji złamania.

• Kość piszczelowa (goleń) - jest to jedna z najczęstszych lokalizacji, ponieważ obszar ten jest słabo ukrwiony, co może utrudniać proces gojenia, a także ze względu na to, że jest to obszar często narażony na urazy.
• Kości przedramienia - zarówno kość promieniowa, jak i łokciowa mogą być narażone na wystąpienie stawu rzekomego, szczególnie w przypadkach złamań ze zwichnięciem, które są trudne do stabilizacji.
• Kość udowa - ze względu na jej znaczącą rolę w przenoszeniu ciężaru ciała, złamania kości udowej mogą być trudne do zagojenia, szczególnie w przypadku złamań zamkniętych lub złożonych.
• Kości śródręcza i śródstopia - złamania w tych obszarach mogą również prowadzić do rozwoju stawu rzekomego, zwłaszcza gdy są nieodpowiednio stabilizowane lub w przypadku urazów złożonych.

Jakie są rodzaje stawu rzekomego?

• Staw rzekomy hipertroficzny - znany także jako staw rzekomy „aktywny”. Charakteryzuje się obecnością bujnej tkanki kostnej wokół miejsca złamania. Często przy wystarczającym ukrwieniu brakuje stabilności mechanicznej.
• Staw rzekomy atroficzny - znany również jako staw rzekomy „bierny”. Charakteryzuje się słabym lub brakiem tworzenia tkanki kostnej i ograniczonym ukrwieniem w obszarze złamania. Jest wynikiem niewystarczającej reakcji biologicznej na złamanie i często wymaga interwencji chirurgicznej.
• Staw rzekomy oligotroficzny - przypomina staw hipertroficzny, ale z ograniczoną zdolnością do tworzenia kości. Tkanka kostna jest obecna, ale nie wystarczająca do całkowitego zrośnięcia.
• Staw rzekomy septyczny (infekcyjny) - występuje, gdy infekcja przyczynia się do jego powstania. Może prowadzić do tworzenia ropnia lub martwicy tkanki kostnej w miejscu złamania.
• Staw rzekomy z przemieszczeniem - charakteryzuje się znacznym przemieszczeniem fragmentów kostnych, co uniemożliwia ich prawidłowe zrośnięcie.

Jakie objawy daje staw rzekomy?

Staw rzekomy może prowadzić do szeregu objawów, które wynikają głównie z nieprawidłowego gojenia się złamanej kości. Objawy te mogą różnić się w zależności od lokalizacji i nasilenia stanu. Bardzo charakterystyczny jest tutaj ból, który może nasilać się przy obciążeniu lub ruchu dotkniętego obszaru. Ważnym objawem jest ruchomość lub elastyczność w miejscu złamania, gdzie kości powinny być zrośnięte. W niektórych przypadkach może dojść do widocznej deformacji w obszarze złamania. Okolica złamania może być również obrzęknięta i zaczerwieniona, szczególnie jeśli stan jest dość świeży lub jest wynikiem zakażenia. Zwiększona temperatura skóry wokół obszaru złamania również może wskazywać na proces zapalny. W zależności od lokalizacji, może dojść do ograniczenia zakresu ruchów w dotkniętym obszarze, co wpływa na codzienne funkcjonowanie i aktywność. Czas gojenia się złamań różni się w zależności od ich rodzaju, lokalizacji i ogólnego stanu zdrowia pacjenta, ale znaczne opóźnienie w gojeniu może być kluczowym sygnałem ostrzegawczym problemu.

Jak leczyć staw rzekomy?

Leczenie stawu rzekomego zależy od wielu czynników, w tym od przyczyny, lokalizacji, ogólnego stanu zdrowia Pacjenta oraz czasu trwania problemu. Głównym celem jest stymulacja procesu gojenia kości, aby osiągnąć ich stabilne zrośnięcie. Wiele przypadków wymaga interwencji chirurgicznej w celu stabilizacji złamanych końców kości. Może to obejmować użycie śrub, płytek, prętów lub zewnętrznych aparatów stabilizujących, które pomagają utrzymać kości w odpowiednim położeniu podczas gojenia. Czasami konieczne jest przeszczepianie tkanki kostnej pobranej z innego obszaru ciała pacjenta (lub z banku kostnego), co może pomóc wypełnić luki między końcami złamanej kości. Aby jeszcze lepiej stymulować proces gojenia kości, pomagając zwiększać przepływ krwi i aktywność biologiczną w obszarze złamania, można zastosować terapię ultradźwiękową lub polem elektromagnetycznym.

Oprócz leczenia mającego na celu zespolenie kości, ważne jest zarządzanie bólem oraz stosowanie rehabilitacji, aby zachować zakres ruchu, siłę mięśniową i funkcjonalność kończyny. Ważna jest również modyfikacja w trybie życia Pacjenta. Zmiany w aktywności fizycznej i dostosowanie środowiska mogą być konieczne, aby ograniczyć obciążenie dotkniętego obszaru i wspierać proces gojenia. Pomoc psychologiczna może być również ważna w radzeniu sobie z chronicznym bólem i zmianami w życiu związanymi z długotrwałym leczeniem.

Powrót do sportu

Sportowcy po wyleczeniu stawu rzekomego mogą wrócić do intensywnych treningów, ale proces ten wymaga czasu, cierpliwości i odpowiednio zaplanowanej rehabilitacji. Najważniejszym warunkiem powrotu do treningów jest całkowite zrośnięcie się kości i osiągnięcie odpowiedniej stabilności w tym obszarze. Lekarze zwykle oceniają postęp gojenia za pomocą badań obrazowych, takich jak RTG, CT, czy MRI. Po wyleczeniu stawu rzekomego niezbędna jest intensywna rehabilitacja, aby odbudować siłę mięśniową, zakres ruchu oraz koordynację w dotkniętym obszarze. Proces ten powinien być rozpoczęty pod nadzorem doświadczonego fizjoterapeuty. Po wyleczeniu i zakończeniu pierwszych etapów rehabilitacji, plan treningowy powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb sportowca, z uwzględnieniem stanu zdrowia i poziomu odbudowy funkcji dotkniętego obszaru.

Bibliografia:

• Medical News Today - Pseudarthrosis: Symptoms and treatment - Medically reviewed by Daniel Wiznia, MD — Written by Lauren Hellicar — Updated on March 29, 2023
• OrthoBullets - Congenital Pseudoarthrosis of Clavicle - Tracy Jones MD - 2023
• Praktyczna ortopedia - Zrost opóźniony i staw rzekomy – przyczyny, rodzaje, rozpoznanie, leczenie - Piotr Ogrodowicz - 2018