Zwyrodnienie stawu biodrowego - przyczyny, objawy i metody leczenia

Budowa i funkcje stawu biodrowego

Staw biodrowy jest jednym z największych stawów w ciele człowieka, łącząc kość udową z miednicą. Jest stawem kulistym, co oznacza, że głowa kości udowej jest wpasowana w panewkę miednicy. Staw biodrowy przenosi ciężar ciała z tułowia na kończyny dolne oraz umożliwia ruchy w różnych kierunkach: zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywiedzenie, rotację wewnętrzną i zewnętrzną. Staw biodrowy jest odpowiedzialny za utrzymanie równowagi ciała oraz biomechanikę - umożliwia chodzenie, bieganie i skakanie.

Czym jest zwyrodnienie stawu biodrowego?

Zwyrodnienie stawu biodrowego, zwane koksartrozą, jest postępującym schorzeniem, które prowadzi do stopniowego uszkodzenia chrząstki pokrywającej powierzchnię kości w stawie biodrowym. Jest to zazwyczaj wynik długotrwałego zużycia stawu, co powoduje zmniejszenie jego funkcji i prowadzi do bólu oraz sztywności.

Zwyrodnienie stawu biodrowego - przyczyny

• Wiek - proces starzenia jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju zwyrodnienia stawu biodrowego. Wraz z wiekiem, zdolność organizmu do regeneracji uszkodzonej chrząstki stawowej zmniejsza się, prowadząc do jej stopniowej degradacji.
• Nadmierna masa - osoby z nadwagą narażone są na większe obciążenie stawów, co może przyspieszyć zużycie chrząstki stawowej w stawie biodrowym.
• Urazy - różnego rodzaju uszkodzenia i urazy stawu, jak chociażby złamania szyjki kości udowej, mogą zwiększyć ryzyko zwyrodnienia stawu biodrowego w przyszłości.
• Dziedziczność - czynniki genetyczne także mogą odgrywać znaczną rolę w rozwoju tego schorzenia. Osoby, u których zwyrodnienie biodra występowało w rodzinie, mogą być bardziej narażone na jego rozwinięcie.
• Choroby reumatyczne – choroby, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów lub inne choroby układowe, mogą prowadzić do uszkodzenia chrząstki stawu biodrowego.
• Nieprawidłowa budowa stawu biodrowego – istnieją choroby (jak rozwojowa dysplazja stawu biodrowego) oraz predyspozycje anatomiczne (jak konflikt udowo-panewkowy), które sprzyjają przedwczesnemu niszczeniu stawu i rozwojowi zmian zwyrodnieniowych.

Zwyrodnienie stawu biodrowego - objawy

Objawy zwyrodnienia stawu biodrowego rozwijają się stopniowo i mogą obejmować:

• Ból biodra - (ból w pachwinie) początkowo może być łagodny i występować tylko po intensywnym wysiłku fizycznym, ale w miarę postępu choroby, staje się bardziej dokuczliwy i promieniować, może występować nawet podczas wykonywania codziennych czynności oraz w nocy.
• Sztywność – Pacjenci, po dłuższym odpoczynku lub zaraz po wstaniu z łóżka, mogą doświadczać sztywności w stawie, która utrudnia wykonywanie ruchów.
• Ograniczony zakres ruchu - ograniczenie ruchomości chorego stawu, choroba może powodować trudności w wykonywaniu pełnego zakresu ruchu, co wpływa na zdolność chodzenia, wstawania z krzesła czy chodzenia po schodach.
• Utykanie - pacjenci mogą utykać i mieć uczucie bezwładu nogi, mogą zacząć unikać obciążania chorego stawu, prowadząc do chodu z charakterystycznym chwiejnym krokiem.

Zwyrodnienie stawu biodrowego - diagnostyka

Diagnoza zwyrodnienia stawu biodrowego rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego i badania fizykalnego przez lekarza, który bierze pod uwagę obecne objawy, historię chorób, a także ewentualne urazy, które Pacjent mógł przejść wcześniej. Jednak do potwierdzenia diagnozy i oceny stopnia zaawansowania schorzenia wymagane są dodatkowe badania obrazowe.

• RTG - umożliwia ocenę stanu chrząstki stawowej, zwężenie przestrzeni stawowej oraz obecność osteofitów (narośli kostnych).
• MRI - umożliwia uzyskanie bardzo szczegółowych obrazów stawu biodrowego, w tym chrząstki, więzadeł, torebki stawowej i innych tkanek miękkich.
• USG - może być pomocne w ocenie stanu torebki stawowej i okolicznych tkanek miękkich.
• Badanie krwi - może pomóc w wykluczeniu innych schorzeń, takich jak zapalenie stawów.

Po przeprowadzeniu odpowiednich badań i dokładnej ocenie wyników, lekarz będzie w stanie postawić diagnozę zwyrodnienia stawu biodrowego i określić stopień zaawansowania choroby. Wcześniejsza diagnoza pozwala na podjęcie skuteczniejszych działań terapeutycznych w celu złagodzenia objawów i poprawy jakości życia Pacjenta.

Zwyrodnienie stawu biodrowego - leczenie zachowawcze

W początkowym stadium choroby ortopeda może wprowadzić leczenie farmakologiczne. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne mogą pomóc w złagodzeniu bólu i stanu zapalnego. Konieczna na tym etapie jest fizjoterapia. Terapia manualna oraz specjalistyczne ćwiczenia mogą pomóc we wzmocnieniu mięśni otaczających staw biodrowy, co zmniejsza obciążenie stawu i poprawia jego ruchomość. Czasami lekarz decyduje się na wykonanie iniekcji dostawowej z kwasem hialuronowym lub kortykosteroidami, które mogą przynieść ulgę w bólu i zmniejszyć stan zapalny w stawie biodrowym.

Bardzo ważna w trakcie leczenia zachowawczego jest edukacja Pacjenta. Zmiany w stylu życia polegające na redukcji nadwagi, unikaniu długotrwałego obciążania stawu, a także regularnych ćwiczeniach, mogą pomóc w zmniejszeniu objawów, spowolnieniu postępu choroby, co prowadzi do poprawy kondycji stawu. Doświadczony fizjoterapeuta może pomóc Pacjentowi w wyborze odpowiednich aktywności fizycznych, które są mniej obciążające dla stawu biodrowego, a jednocześnie pozwalają na utrzymanie aktywnego stylu życia.

Rehabilitacja w leczeniu zwyrodnienia stawu biodrowego

W procesie leczenia zwyrodnienia stawu biodrowego kluczową rolę odgrywa rehabilitacja. Jej głównym celem jest złagodzenie bólu, poprawa zakresu ruchu i siły mięśniowej oraz utrzymanie jak najwyższej funkcjonalności biodra. Indywidualnie dostosowany program rehabilitacyjny może znacznie wpłynąć na jakość życia pacjenta i spowolnić postęp choroby. Warto podkreślić, że współpraca z doświadczonym fizjoterapeutą jest kluczowa w osiągnięciu bardzo dobrych wyników w procesie rehabilitacyjnym u Pacjentów ze zwyrodnieniem stawu biodrowego.

• Terapia manualna, przeprowadzona przez wykwalifikowanych fizjoterapeutów, może pomóc w rozluźnieniu napiętych mięśni i tkanek okołostawowych, co przynosi ulgę w bólu i sztywności.
• Ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg, bioder, brzucha i pleców są kluczowe w zapewnieniu odpowiedniego wsparcia i stabilizacji w biodrze.
• Ćwiczenia rozciągające mogą pomóc w utrzymaniu elastyczności i zakresu ruchu w stawie biodrowym, co ułatwia wykonywanie codziennych czynności.

Zwyrodnienie stawu biodrowego - leczenie operacyjne

W przypadku zaawansowanego stadium zwyrodnienia stawu biodrowego, gdy metody leczenia zachowawczego nie przynoszą oczekiwanych efektów, ortopeda może zasugerować zastosowanie leczenia operacyjnego. Jedną z najczęściej stosowanych procedur operacyjnych jest alloplastyka (endoprotezoplastyka) stawu biodrowego, polegająca na wymianie chorego stawu biodrowego na sztuczny implant. Jest to bardzo skuteczna procedura, zastosowana endoproteza pozwala na znaczne złagodzenie bólu, przywrócenie ruchomości oraz poprawę jakości życia Pacjentów.

Niezwykle ważnym etapem powrotu do pełnej funkcjonalności i zdrowia po zastosowaniu endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest rehabilitacja. Zaraz po operacji Pacjent rozpoczyna program rehabilitacyjny, który ma na celu wzmocnienie mięśni, przywrócenie zakresu ruchu i naukę prawidłowego chodu. Fizjoterapeuta przedstawi specjalistyczne ćwiczenia, których zakres jest stopniowo zwiększany w miarę poprawy stanu Pacjenta.

Domowe sposoby na zwyrodnienie stawu biodrowego

Domowe sposoby na leczenie koksartrozy mogą jedynie pomóc w złagodzeniu bólu, redukcji stanu zapalnego i poprawić zakresu ruchu.

• Zastosowanie ciepłego kompresu może pomóc w złagodzeniu bólu i sztywności stawu biodrowego. Natomiast zimne kompresy mogą być skuteczne w redukcji stanu zapalnego i obrzęków.
• Wykonywanie delikatnych ćwiczeń rozciągających może pomóc w utrzymaniu elastyczności mięśni i zwiększeniu zakresu ruchu w stawie biodrowym.
• Regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie, może pomóc w stabilizacji biodra.
• Redukcja wagi może pomóc w zmniejszeniu obciążenia stawu biodrowego i zmniejszeniu bólu.
• Należy starać się unikać długiego siedzenia w jednej pozycji, co może prowadzić do sztywności i bólu stawu biodrowego.

Trzeba jednak pamiętać, że metody te nie zastępują profesjonalnej opieki medycznej. Jeśli doświadczasz silnego bólu i ograniczeń ruchu, lub jeśli objawy się nasilają, skonsultuj się z lekarzem w celu dokładnej diagnozy i opracowania odpowiedniego planu leczenia.

Powiązane artykuły:

Poznaj inne możliwe przyczyny powodujące ból biodra.

Bibliografia:

• "Defining structural abnormalities of the hip joint at risk of degeneration" - Vickas Khanna, Paul E. Beaulé - Journal of Hip Preservation Surgery, Volume 1, Issue 1, July 2014, Pages 12–20,
• OrthoInfo - "Osteoarthritis of the Hip" - Contributed and/or Updated by Jared R.H. Foran, MD, FAAOS; Peer-Reviewed by Stuart J. Fischer, MD, FAAOS
• Cibulka MT, Bloom NJ, Enseki KR, MacDonald CW, Woehrle J, McDonough CM. Hip pain and mobility deficits—hip osteoarthritis: revision 2017: clinical practice guidelines linked to the international classification of functioning, disability and health from the orthopaedic section of the American Physical Therapy Association. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 2017
• Lespasio MJ, Sultan AA, Piuzzi NS, Khlopas A, Husni ME, Muschler GF, Mont MA. Hip osteoarthritis: a primer. The Permanente Journal. 2018;22.