Niestabilność stawu ramiennego

Koordynacja ustawienia stawu jest złożonym procesem, w który zaangażowany jest układ nerwowy i mięśniowy. Nieprawidłowości któregokolwiek z elementów (kształt kości, obrąbek stawowy, torebka stawowa z więzadłami i mięśnie otaczające staw) może prowadzić do niestabilności stawu barkowego.

Objawy niestabilności barku

• ból i osłabienie to najczęściej odczuwane objawy,
• obawa przed wykonaniem pewnych ruchów,
• wrażenie niestabilności, podwichania się stawu,
• ból w trakcie ruchu ramienia imitującego rzucanie,
• nawracające zwichnięcia,
• objawy bólowe podczas wykonywania ruchów w określonych płaszczyznach,
• przeskakiwanie stawu z charakterystycznym „kliknięciem”.

Niestabilność barku - przyczyny

Najczęstszą przyczyną niestabilności barku jest uraz. Jest ona następstwem wypadnięcia głowy kości ramiennej z panewki stawu, czemu towarzyszą uszkodzenia obrąbka, więzadeł, a często i uszkodzenia kostne w postaci złamania panewki łopatki oraz głowy kości ramiennej. Tkanki te mogą również ulegać przeciążeniu, gdy uprawiamy dyscypliny wymagające dynamicznej pracy z ramieniem ustawionym w odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej, np. często rzucamy piłką, dynamicznie serwujemy piłkę w siatkówce lub tenisie, a także przy okazji licznych urazów w sportach kontaktowych. Pierwsze zwichnięcie może prowadzić do kolejnych zwichnięć, a następnie do poczucia niestabilności.

Zupełnie innym rodzajem niestabilności barku jest niestabilność wynikająca z wrodzonej wiotkości tkanki łącznej. Taka niestabilność nie jest efektem mechanicznego uszkodzenia struktur stabilizujących bark w wyniku urazu, a ich uwarunkowaną genetycznie nadmierną elastycznością.

Kierunki niestabilności barkowej

• Niestabilność przednia – najczęstsza,
• Niestabilność tylna - jest rzadszą formą niestabilności i zwykle występuje z powodu urazu sportowego,
• Niestabilność wielokierunkowa - wynika z licznych zwichnięć, a częściej z wrodzonej wiotkości.

Diagnostyka niestabilności barku

Diagnozowanie niestabilności stawu ramiennego rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego. Ortopeda sprawdza zakres ruchu, siłę mięśniową, wiotkość tkankową, a także wykonuje specyficzne testy.

Aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje, potwierdzić diagnozę i zidentyfikować wszelkie dodatkowe problemy, lekarz może zlecić dodatkowe badania obrazowe: rentgen (pokazuje urazy kości tworzących staw barkowy) i rezonans magnetyczny (pomaga zidentyfikować urazy więzadeł i ścięgien otaczających staw barkowy). Aby lepiej uwidocznić problem niestabilności barku, rezonans wykonuje się z podaniem kontrastu.

Niestabilność barku - leczenie nieoperacyjne

Wskazaniem do leczenia nieoperacyjnego może być niestabilność na podłożu nieurazowym, czyli wiotkości stawowej. Wiotkość to zwiększona ruchomość w stawie, która nie musi dawać dolegliwości bólowych. W grupie nieurazowych niestabilności znajdują się przypadki nieprawidłowości rozwojowych kształtu powierzchni stawowych oraz przypadki chorób tkanek łącznych. Ból w obrębie barku jest spowodowany głównie zapaleniem ścięgien odpowiedzialnych za stabilizację głowy kości ramiennej podczas aktywności fizycznej.

Niestabilność, której przyczyną nie jest uraz, również może być leczona nieoperacyjnie. Leczenie to polega na edukacji pacjenta, modyfikacji aktywności fizycznej i rehabilitacji. Intensywne ćwiczenia odtwarzające prawidłowe wzorce ruchowe, wzmacniające mięśnie obręczy barkowej i centrujące głowę kości ramiennej są podstawą leczenia i dają zadowalające efekty.

Niestabilność barku - leczenie operacyjne

Najczęstszą przyczyną powstawania niestabilności barku jest uraz, a konkretnie zwichnięcie stawu ramiennego. W 90-95% przypadków jest to zwichnięcie przednie, do którego dochodzi podczas uderzenia, gdy kończyna jest w pozycji odwiedzenia i rotacji zewnętrznej. W wyniku urazowego zwichnięcia może dojść do dodatkowych uszkodzeń kostnych w obrębie stawu ramiennego: złamania Bankarta – odłamanie przednio-dolnego fragmentu panewki oraz złamanie Hilla-Sachsa – złamanie kompresyjne tylno-bocznej powierzchni głowy kości ramiennej.

Znacznie rzadziej występującym urazem jest zwichnięcie tylne, które może być wynikiem rozciągnięcia lub oderwania tylnej części torebki stawowej i obrąbka od panewki łopatki. Zwichnięcia tego typu są trudniejsze do rozpoznania.

Obecnie wykonuje się głównie dwa rodzaje zabiegów operacyjnych u pacjentów z problemem niestabilności barku. Zabiegi na tkankach miękkich mają na celu odtworzenie kompleksu obrąbkowo torebkowego. Zabiegi na tkance kostnej mają na celu odtworzenie panewki stawu ramiennego. Po zabiegu chirurgicznym operowana kończyna unieruchamiana jest w ortezie. Po upływie ok. 12 tygodni rehabilitacji Pacjenci odzyskują znaczą sprawność i mogą już wykonywać delikatne ćwiczenia siłowe.

Rokowanie przy niestabilność stawu barkowego

W przypadkach niestabilności na tle urazowym leczonych nieoperacyjnie, ryzyko ponownych zwichnięć jest duże. W przypadku utrzymywania się objawów niestabilności należy rozważyć wykonanie zabiegu. Po leczeniu operacyjnym i zakończonej rehabilitacji, rokowania u pacjentów są dobre. Zwiększone ryzyko nawrotu występuje głównie u zawodników sportów kontaktowych.

Niestabilność stawu ramiennego - profilaktyka

Nasz styl życia znacznie wpływa na ryzyko doznania niestabilności stawu ramiennego. Aby zmniejszyć możliwość wystąpienia schorzenia, należy pamiętać o regularnych ćwiczeniach wzmacniających mięśnie wokół stawu, odpowiedniej ergonomii pracy oraz rozkładaniu ciężaru na oba ramiona.

Powiązane artykuły:

Poznaj inne możliwe urazy i kontuzje barku.

Bibliografia:

• OrthoInfo - Chronic Shoulder Instability - George S. Athwal, MD, Peer-Reviewed by Thomas Ward Throckmorton, MD, FAAOS - August 2021
• The Open Orhopeadics Journal - Anatomy and Biomechanics of the Unstable Shoulder - Ricardo Cuéllar, Miguel Angel Ruiz-Ibán, Adrián Cuéllar - 2017
• National Library of Medicine - Anterior Shoulder Instability - Matthew Varacallo; Matthew A. Musto; Scott D. Mair. - 2022
• Ortho Bullets - Traumatic Anterior Shoulder Instability (TUBS) - John Scanaliato MD, El Paso, Rachel Frank MD, CU Sports Medicine, Albert Lin MD, University of Pittsburgh Physicians, Department of Orthopaedic Surgery - American Shoulder and Elbow Surgeons - 2023