Bark pływaka

Bark pływaka - przyczyny

Ból barku jest najczęstszym problemem ortopedycznym u pływaków, występującym u 50-80% tych sportowców. Zespół bolesnego barku pływaka, określany potocznie jako bark pływaka, jest związany z wielokrotnym powtarzaniem ruchów przywiedzenia i rotacji wewnętrznej stawu ramiennego, występujących podczas pływania stylem dowolnym (kraul) oraz stylem motylkowym (delfin). Pływacy na poziomie wyczynowym pokonują na treningach ponad 10 km dziennie, co daje kilka tysięcy obrotów ramion. Gdy dołączymy do tego rozgrzewkę i treningi „na sucho”, a także aktywności życia codziennego, wyżej wymieniowe czynniki powodują powolne, przeciążeniowe uszkodzenie przedniej części obrąbka panewki stawowej, a co się z tym wiąże – rozciągnięcie torebki stawowej i następowe podwichnięcie przednie stawu.

Warto dodać, że bark pływaka nie występuje tylko i wyłącznie u pływaków. Każdy, kto używa ramion do wielokrotnego podnoszenia lub sięgania ponad głowę, może rozwinąć ten stan. W sporcie siatkarze lub tenisiści, a w pracy zawodowej pracownicy budowlani lub elektrycy są podatni na ból barku.

Bark pływaka - objawy

Początkowe objawy barku pływaka często są mylone z bolesnością mięśni po intensywnym treningu, dlatego ważne jest, aby umieć odróżnić objawy zmęczenia od urazu spowodowanego przeciążeniem. Głównym objawem są bóle barku pojawiające się w trakcie płynięcia, po wyrzucie ręki, gdy przywiedzione i skręcone do wewnątrz ramię dochodzi przy pociąganiu wody na wysokość barku. W barku pływaka, przy czynnościowej niestabilności stawu ramiennego, dochodzi do niszczenia przedniej części obrąbka stawowego, który może być postrzępiony lub nawet całkowicie przerwany i przemieszczony do wnętrza stawu, przy zachowanej funkcji stożka rotatorów i innych elementów stawu, jak ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia.

Zespół bolesnego barku pływaka - objawy:

• ból ramienia
• osłabienie lub zmęczenie mięśni
• zmniejszony zakres ruchu
• cechy niestabilności barku
• dolegliwości bólowe podczas podnoszenia ramion ponad głowę
• nasilający się ból podczas leżenia na ramieniu
• tkliwość

Diagnostyka barku pływaka 

Aby właściwie zdiagnozować bólu barku, który nie ustępuje samoistnie i negatywnie wpływa na efektywność treningu, sen lub codzienne czynności, wskazana jest konsultacja ortopedyczna. Lekarz przeprowadzi badanie fizykalne, aby sprawdzić ból, obrzęk lub tkliwość oraz wykona odpowiednie testy. Sprawdzi także siłę mięśni, mobilność i zakres ruchu ramienia. W zależności od wyników tego badania lekarz może zlecić dalszą diagnostykę obrazową: RTG, USG lub MRI czy tomografię komputerową, aby wykluczyć przyczyny anatomiczne, w tym uszkodzenia kostne, stawowe, mięśniowe, bądź zmiany ścięgien, więzadeł barku i pierścień rotatorów.

Leczenie barku pływaka 

Bark pływaka najczęściej leczony jest nieoperacyjnie. Pierwszym krokiem jest uwolnienie chorego od ostrych dolegliwości. Ponieważ obraz kliniczny zwykle obejmuje ból związany ze stanem zapalnym, początkowe leczenie może obejmować okłady z lodu, podanie leków przeciwzapalnych oraz zastosowanie technik manualnych przez fizjoterapeutę w celu wzmocnienia barku i odzyskania mobilności. Powszechnym zaburzeniem są dysfunkcje postawy wywołane napięciem mięśni klatki piersiowej i sztywnością odcinka piersiowego kręgosłupa. Należy również zająć się utratą ruchomości stawów lub nadmierną ruchomością stawów oraz osłabioną siłą i wytrzymałością pierścienia rotatorów. Najważniejszym założeniem leczenia barku pływaka jest przywrócenie właściwego balansu mięśniowego poprzez ćwiczenia. Wzmocnienie barku można rozpocząć od ćwiczeń izometrycznych, a następnie można przejść do dynamicznego wzmocnienia barku w różnych pozycjach. Opór można nakładać za pomocą taśm oporowych lub ciężarków. We właściwym doborze ćwiczeń może pomóc trener przygotowania motorycznego.

Często konieczna jest zmiana programu treningowego sportowców. Korzystne jest zmniejszenie dystansu przepływanego jednorazowo lub częstotliwości treningów. Dobrym pomysłem może być również zmiana wzorców treningowych, aby zmniejszyć powtarzający się nacisk na bark, co pozwoli wyeliminować dysbalans mięśniowy. Dużą pomoc może okazać nam trener pływania. Lekarz może również zalecić odpoczynek. Przyjrzeć się ergonomii ruchów powtarzanych wielokrotnie w domu lub w pracy np. przenieś często potrzebne przedmioty na niższe półki, aby nie sięgać do góry. Większość osób, u których lekarz zdiagnozował bark pływaka nie wymaga leczenia operacyjnego. Może być jednak konieczne, jeśli ból barku nie ustępuje po leczeniu zachowawczym. Chirurg może wykonać artroskopię barku, która daje możliwość usunięcia przyczyn bólu. Technikę operacyjną dobiera się indywidualnie dla danego pacjenta.

Bark pływaka - jak zapobiegać

• unikanie powtarzającego się ruchu przeciążającego bark
• ćwiczenie prawidłowej mechaniki ciała i barku podczas treningów
• odpoczynek, gdy pojawiają się dolegliwości sugerujące, że staw barkowy jest „zmęczony”
• rozciąganie i właściwa rozgrzewka przed pływaniem
• trening ogólnorozwojowy
• właściwa regeneracja

Powiązane artykuły:

Poznaj inne możliwe urazy i kontuzje barku.

Bibliografia:

• National Library of Medicine - "Prevention and Treatment of Swimmer's Shoulder" - Brian J. Tovin, DPT, MMSc, PT, SCS, ATC, FAAOMPT - 2006
• UPPER EXTREMITY OVERUSE INJURIES IN SWIMMING: A Discussion of Swimmer's Shoulder - Edward, J.Weldon IIIMD, Allen B.Richardson MD - 2001
• Injuries in Overhead Athletes (J Dines and C Camp, section editors)- Published: 20 April 2018 - The Swimmer’s Shoulder: Multi-directional Instability - Ivan De Martino & Scott A. Rodeo
• Aspetar - Sports Medicine Journal - SHOULDER INJURIES IN SWIMMING - Elsbeth van Dorssen, Rod Whiteley, Andrea Mosler, Silvia Ortega- Cebrian and Paul Dijkstra, Qatar 2010